Οι ρυθμοί του ύπνου .
Είναι γνωστό ότι πολλές δραστηριότητες του ανθρωπίνου σώματος επηρεάζονται από κάποιους Ημερήσιους Βιολογικούς Ρυθμούς, που αποκαλούνται Κιρκαδικοί Ρυθμοί (Circadian Rythms). Η ονομασία προέρχεται από το λατινικό circa (γύρω ή κύκλος) και το dies (ημέρα). Έχουν διαπιστωθεί πάνω από 100 τέτοιοι διαφορετικοί ρυθμοί, όπως η πίεση του αίματος, είναι χαμηλότερη τη νύχτα και αυξάνει πριν το πρωινό ξύπνημα, η θερμοκρασία του σώματος που είναι χαμηλότερη το πρωί σε σχέση με το απόγευμα, οι μύες του σώματος που είναι πιο δυνατοί το απόγευμα , ο καρδιακός ρυθμός κ.α. Οι Κιρκαδικοί αυτοί ρυθμοί αλληλοεπηρεάζονται για να διατηρήσουν το σώμα μας σε καλή και αρμονική λειτουργία. Η ύπαρξη και σημασία των ρυθμών αυτών έχει επιβεβαιωθεί στη πράξη και από τη παρατήρηση ότι τα καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια είναι πιο συχνά τις πρώτες πρωινές ώρες. Γενικά όμως το βιολογικό αυτό ρολόι που υπάρχει μέσα μας, βοηθά να μένουμε σε εγρήγορση την ημέρα και να αναπληρώνουμε τις δυνάμεις μας τη νύχτα.
Ο ακριβής μηχανισμός πίσω από αυτούς τους ρυθμούς δεν είναι ξεκάθαρος , φαίνεται όμως ότι σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει έκκριση ορμονών, χωρίς να είναι ακόμη όμως βέβαιο το πως, που και πότε εκδηλώνεται η δράση τους. Πιθανολογείται ότι ο κυριότερος μηχανισμός ελέγχου των Κιρκαδικών ρυθμών είναι το φώς της ημέρας.
Από τους διάφορους αυτούς βιολογικούς ρυθμούς ο πιο γνωστός και ενδιαφέρων είναι ο ημερήσιος κύκλος του ύπνου-έγερσης, η διάρκεια του οποίου είναι περίπου 24 ώρες ,και σε κάποιες περιπτώσεις πιο κοντά στις 25 ώρες.
Στο άνθρωπο και τα θηλαστικά ο μηχανισμός του Κιρκαδικού ρυθμού του ύπνου ελέγχεται από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου και ενεργοποιείται με την άφιξη του φωτός στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού. Αυτό προκαλεί στη συνέχεια την ενεργοποίηση της επίφυσης (ή κωνάριο, αδένας μέσας στον εγκεφάλο) που εκκρίνει την μελατονίνη, την ορμόνη που ρυθμίζει τις λειτουργίες του σώματός μας.
Με τη πάροδο της ηλικίας το βιολογικό μας ρολόι απορυθμίζεται και ο Κιρκαδικός ρυθμός μας διαταράσσεται. Τα ηλικιωμένα άτομα έχουν συχνά ανώμαλο ή διαταραγμένο κύκλο ύπνου που είναι δύσκολο να διορθωθεί. Εξωτερικοί παράγοντες επίσης μπορούν να επηρεάσουν το κιρκαδικό ρυθμό του ανθρωπίνου σώματος, όπως διαιτητικές συνήθειες, το φαγητό σε νυκτερινές ώρες , η εργασία σε νυκτερινές βάρδιες, ύπνος με το φώς αναμμένο, υπερπόντια ταξίδια (jetlag), η αποφρακτική υπνική άπνοια , όλα είναι δυνατό να απορυθμίσουν το βιολογικό μας ρολόι και να προκαλέσουν σοβαρές διαταραχές: ψυχολογικές, συμπεριφοράς, ορμονικές , παχυσαρκία, διαβήτη, υπέρταση και πολλά άλλα.